Art/Perkthime

Te kesh qënë
nga Claudio Magris*

kushtuar Luka Doninelit

E pra Xheri vdiq. Harroje, nuk është ky halli, as për atë, e as për kërkënd. Biles as për mua, megjithëse e doja fort, e akoma e kam brënda vetes, sepse dashuria nuk njeh kohë. O perëndi, e parë kështu, sigurisht që po, është tamam ajo për ç’ka kemi nevojë. Por dashuria ka gramatiken e vet, megjithëse nuk njeh kohët, por veç mënyrat, biles vetëm njërën prej tyre, pikërisht paskajoren në të tashmen. Kur dashuron, është e përherëshme, për të tjerat s’ka rëndësi. Mund të jetë çfarëdo lloji dashurie e vjetër. Nuk është e vërtetë që e ke hedhur mbrapa, - asgjë nuk lihet pas, në të shumtën mbetesh sadopak peng i së kaluarës; kështu është, e mbart me vete siç edhe jeten, e cila s’ka asgjë për t’u çjerrë nga zëri, me ndryshimin se shpëton më kollaj nga jeta, se sa të hedhësh pas dashurinë. Është njëlloj si ndriçimi i yllit. Kujt i plas në se
yjet janë akoma aktive apo pajetë, të shuar?

Art/Movie and Theater

Stevens to play Albanian hero at 100th celebration
By Lisa Millegan

http://www.modbee.com/

Modesto tenor honored by role
Roy Stevens is not Albanian and has no ancestors who are. Yet the Modesto tenor will play the Eastern European country's national hero in an opera for the country's 100th anniversary celebration.

He will portray the title role in "Skanderbeg" in the capital city of Tirana in 2012.

Stevens said he was as surprised as anyone to be offered the part.

"Can you imagine the U.S. choosing a foreigner to play George Washington or Abe Lincoln in a national celebration?" he said.

Literature/Gjuhesi

Uncovering feminist views in 19th century Albanian's works
From Little About http://www.littleabout.com/

Washington, Dec 20 - An American academic has discovered some radical ideas on women's equality in the works of a Muslim author penned during 1872 to 1900.
The expert has written an article about his findings that will appear in the January 2010 issue of Middle Eastern Studies, a British academic journal published in London.
Dr. George Gawrych, a professor of history professor at Baylor University, reviewed the works of Albanian novelist and playwright Semseddin Sami Frasheri and found that he saw women as "equal but different."
This was a revolutionary point of view in the patriarchal society of the time.
Gawrych, who received a Fulbright Senior Researcher Scholar grant for 2008-2009, was in Turkey to study about Ataturk and the War of Independence waged from 1919 to 1923.
While studying about Albanians under Ottoman rule, Gawrych came across Semseddin Sami's ideas in an 1879 published book titled Women.

Literature/Gjuhesi

Bisede postmortem (pjesa e peste)
nga Altin Topi

A.T. Profesor ngjan se kemi arritur ne ate kufirin kohor qe ndan dy epoka te medha: fundin e lirikes greke e fillimin e lirikes romake. Megjithe shembujt qe u sollen nga e kaluara e periudhes te lulezimit e te perendimit te lirikes greke, ata mbeten te larget, teper fragmentare per te kapur domethenien e vertete te tyre.

P.G. Vertet, shka po m’kujton me te citue ktu disa sentenca te Goethes, i cilli na ka lan nje amanet per me bâ kujdes t’gjithvet ne studentet e t’kaluemes: “Literatura âsht vetem nji fragmenta e fragmentavet; prej gjithshkaje qe âsht thane e âsht bâ ne t’kaluemen, vetem nji grimc fare e vocerr ka mujt me u shkrue; prej asaj shka âsht shkrue, vetem nje gjâ e vocerr ka mujt me mbrrite ne ditet e sodit”.

Art/Movie and Theater

Albania pairs up for film biz

Tiny nation leans on co-prod'ns to boost profile

By NICK HOLDSWORTH Variety Magazine

TIRANA, Albania -- The tiny Balkans country -- where thousands of egg-shaped concrete gun emplacements and bunkers still disfigure the land, a reminder of the paranoia of the past -- is pushing hard for European Union membership, with some 90% of the population behind it.

That may be a long way off -- even with support from southerly neighbor and EU member Greece.

But filmmakers in a country where cinema all but collapsed in the last 20 years have a secret weapon: Eurimages.

Literature/Gjuhesi

Bisede postmortem (pjesa e katert)

nga Altin Topi


A.T. Sapo permendet Aleksandrin e Madh, apo sic e quajme ne shqiptaret duke e qasur me shume afer vetes tone, Leka i Madh. Thuhet qe ky gjysem maqedonas, i ushqyer me qumeshtin e nenes molose, megjithese greqishten nuk e kishte gjuhen e nenes, kishte nje admirim te jashtezakonshem per kulturen helene.

P.G. Kjo periudhe u qujt aleksandrine(ose helenistike) nga Aleksandrija, qyteti ku ma teper lulzoi kultura Greke, e cila u shperngul nga At-dheu, tue rilindun ne trajte te re ne vendet e pushtueme nga Leka i madh. Ne Aleksandri, qytetnimi Athenas ndeshet e perzihet me qytetnimet e lashta te lindjes. Letersija helenistike qe gjate shekujvet V e VI P.Kr. kishte per qender e u zhvillue veten ne Athene, tashti bahet universale e shperndahet ne krejt ket bote te helenizueme.

Literature/Gjuhesi

Bisede postmortem (pjesa e trete)

nga Altin Topi

A.T. Me sa dime rreth periudhave te ndryshme historike te antikitetit grek, qytetet-shtete greke rreth vitit 499 PK perfshihet ne nje lufte qe zgjati disa dekada me perandorine perse, e cila ishte me e fuqishmja perandori e kohes. A kishin influence keto luftra ne zhvillimin e artit e letersise ne qytetet greke ku ato levroheshin?

P.G. Kjo periudhe âsht pàdyshim mâ e randsishmja e historis politike te Greqis. Filloi me luften kunder Persianvet e u mbyll me prendimin e liris Greke. Lufta kunder Persianvet u mbyll me fitoren e Atinavet qe kishin dhane pshtetjen e ndihmen mâ te madhe. Si rrjedhim Atina qe ne krye te levizjes letrare e artistike.

Literature/Gjuhesi

Identities: Who Killed the Sultan?by Robert Murray Davis


Translations of little-known Albanian oral epics add another dimension to the endless conversation over the Battle of Kosovo.


The Battle of Kosovo 1389: An Albanian Epic. Introduction by Anna Di Lellio; translations by Robert Elsie. I. B. Tauris, 2009.

Rudyard Kipling may have been right when he wrote that “There are nine and 60 ways of constructing tribal lays and every single one of them is right,” but as Anna Di Lellio shows in the masterly introduction to these translations of eight Albanian variants of the story of Sultan Murat and a Balkan Christian hero, there can be at least as many ways of understanding, interpreting, and using or misusing them.

Opinion/Kritike

The unfinished state
Haaretz by Shlomo Avineri

PRISTINA, Kosovo - On my previous visit to Pristina, in 1995, Kosovo was still under Serbian control, and the Albanian population, which is the vast majority in the region, considered itself to be under occupation. I was a member of an international committee that met with the Albanians' leaders, and also with the Serbian governor of the province; when the official spotted the Israeli member of the delegation, he approached me and said: "As you know, for us Kosovo is like Jerusalem." I told him that I knew this was how Serbs felt, but as someone who is prepared to think about dividing Jerusalem, under certain conditions, I was perhaps the wrong person to whom this analogy may appeal.

Literature/Gjuhesi

Bisede postmortem (pjesa e dyte)
nga Altin Topi


A.T. Deri tash duket sikur poezia i paska pas kembet te ngulitura ne toke. Me didaktizmin e moralizimin e saj ngjan teper e shprehur kundrejt tallazeve e gezimeve tokesore te se perditeshmes se njerezve.

P.G. Poezija melike qe vjen pas âsht lyrika e vertete, ku s’ka me qellime didaktike, satirike, por vargu âsht shprehje e kulluet, e thjeshte e ndiesise. Ndersa te elegjija e jambi muzika qendron ne rang te dyte(e me vone hiqet shqimit), te poezija melike shoqnimi muzikuer âsht ngushtesisht i lidhun me poezine. Nese poeti kendon i vetem, at-bote poezija quhet monodike, nese kendojne shume vete, at-here quhet korale. Dallimi midis monodikes e korales nuk qendron vetem ne kte procedimin e trajte, por edhe ne vete mrendinen e poezise; pse ndersa poezija monodike(qe u zhvillua mâ fort nder Eole) âsht subjektive, ajo korale(qe u zhvillua nder Doriane) âsht subjektive e me karakter lodrues.

Literature/Gjuhesi

Bisede postmortem
nga Altin Topi

Krijimtaria, sidomos ajo letrare, per te mundur te transmetoje mesazhin e saj perdor jo rralle metafiziken. Nepermjet trashendencave metafizike ne kohe e hapsire arrijme te depertojme, te gjejme lidhje e kuptime me periudha kohe, ngjarje e personazhe te se kaluares, apo atyre qe priten te vine ne te ardhmen, qe na flasin e vijne deri tek ne te gjallet e te sotmes. Pavarsisht metafiziken, ky proces eshte pjese e ekzistenciales, e i jep kuptim asaj.

Opinion/Kritike

Banaliteti i së keqesnga Altin Topi
Shekulli 16/11/2009

Shkrimi i Ardian Ndreces (para disa ditesh me te njejtin titull qe ka ky shenim) ngacmoi nje nerv aq sa me shtyu te rivizitoj konceptin e bere te fameshem prej Hannah Arend. Mendoj se thjeshtezimi, nepermjet analogjizmit apo perafrimit qe i behet figurave kyce te hierarkise puniste me Adolf Eichmann-in, do te thjeshtezonte e banalizonte se tepermi forcen e intriges dhe te ligesise makbethiane qe perfaqesuan keto personazhe kryesore pergjate dikatures e totalitarizmit shqiptar. Nje shkrim sado ta cekte ate labirinth te tragjedise njerezore te frymezuar e inskenuar nga nje grusht i vogel njerezish, do t'i bente padrejtesi te vertetes tashme te delegjitimizuar. Por figura e Eichmann-it mbetet figure e rendesishme, perfaqeson besniket e betuar ne verberi te atij grushti njerezish qe flisnin e akoma flasin ne emer te moralit e ligjit. E Shqiperia ka pasur jo pak Eichmann-e...

Literature/Gjuhesi

Entropizem GjuhesorNga Altin Topi

Gjuha si qenie komplekse
Gjuha eshte nje organizem i gjalle, si te ishte nje qenie. Asgje nuk i eshte lene shansit apo aksidentales. Si ne cdo organizem, cdo ndryshim apo prurje e re, edhe ne gjuhe eshte rezultat i kompleksitetit e qendrueshmerise se saj si qenie. Nje fakt kurioz, - gjuhet ne pergjithesi, pavarsisht kohes dhe hapsires, ruajne kompleksitetin e struktures se tyre. Kompleksiteti dhe qendrueshmeria e gjuhes arrihet me anen e nje vetrregullimi te brendeshem si ne cdo qenie te organizuar. Qofte tek njerezit e hershem, apo sot popujt "e prapambetur”, gjuha qe kane folur apo gjuha qe flasin ne ditet e sotme, nuk ka asgje primitive, te thjeshte, jokomplekse.